Sfidat Kryesore të Ekonomisë Qarkulluese, Vlerësimi i Pengesave dhe Mundësitë në Turizëm.
🌍 Drejt Turizmit Qarkullues në Shqipëri: Sfidat, Pengesat dhe Mundësitë që po Shfaqen
Sektori i turizmit në Shqipëri po rritet me ritme të shpejta, dhe bashkë me këtë rritje vjen edhe një kërkesë në rritje për zgjidhje më të qëndrueshme dhe qarkulluese. Si rezultat i parë, projekti CIRCULAR TOURISM ka realizuar një studim mbi sfidat kryesore për zbatimin e parimeve të ekonomisë qarkulluese në turizmin shqiptar. Më poshtë janë disa nga njohuritë që kemi përfituar mbi pengesat që e mbajnë Shqipërinë pas dhe mundësitë që mund ta shtyjnë përpara.
🔍 Sfidat Kryesore
Megjithëse Shqipëria është e pasur me trashëgimi natyrore dhe kulturore, sektori i saj i turizmit përballet me disa sfida sistemike që pengojnë zbatimin e parimeve të ekonomisë rrethore (ER). Ndër më kryesoret:
- Mangësitë në Menaxhimin e Mbeturinave: Vetëm 77% e popullsisë shërbehet nga shërbimet e mbledhjes së mbeturinave. Në zonat turistike bregdetare dhe rurale, shërbimet e mbledhjes së mbeturinave vuajnë nga infrastruktura e pamjaftueshme. Problemet përkeqësohen gjatë sezoneve turistike të pikut, duke dëmtuar mjedisin dhe duke ndotur ekosistemet e ndjeshme, p.sh. Liqenin e Ohrit dhe bregdetin Jon.
- Konsum i Lartë i Burimeve dhe Energjisë: Institucionet turistike si hotelet dhe shërbimet e transportit mbështeten në mënyrë disproporcionale në lëndët djegëse fosile dhe sistemet joefikase të energjisë. Kalimi në burime të rinovueshme mbetet minimal, duke rritur kështu gjurmën e karbonit të sektorit.
- Mungesa e Dizajnit të Qëndrueshëm të Produkteve dhe Shërbimeve: Sektori vazhdon të funksionojë kryesisht në një bazë lineare “merr-bëj-hedh”, me përdorim të kufizuar të vazhdueshëm të materialeve të riciklueshme, paketimit të qëndrueshëm ose praktikave të prokurimit të gjelbër.
- Mbi-turizmi dhe Sezonaliteti: Destinacionet si Vlora dhe Gjirokastra përballen me mbipopullim gjatë sezonit turistik, ndërsa gjatë pjesës tjetër të vitit qëndrojnë nën kapacitet. Kjo çon në përdorim joefektiv të burimeve.
- Infrastrukturë e Dobët për Praktika Qarkulluese: Mungesa e qendrave ricikluese, sistemeve të kompostimit dhe burimeve alternative energjie kufizon mundësinë për tranzicion të qëndrueshëm.
⚠️ Pengesat në Zbatimin e Ekonomisë Qarkulluese
Studimi i ndan pengesat në pesë kategori kryesore:
- Pengesat Institucionale: Politikat janë të paqarta, zbatohet dobët ligji, dhe mungon koordinimi mes institucioneve, duke ngadalësuar progresin.
- Pengesat Kulturore dhe të Sjelljes: Bizneset janë të lidhura me modele tradicionale. Konsumatorët nuk kërkojnë në mënyrë aktive shërbime të gjelbra, duke ulur presionin për ndryshim.
- Pengesat Financiare: Investimet për infrastrukturë të gjelbër dhe efikasitet energjetik janë të kushtueshme, ndërsa subvencionet apo grantet janë të pakta.
- Pengesat Teknologjike: Mungesa e pajisjeve për riciklim apo energji të rinovueshme në zonat rurale dhe përdorimi i kufizuar i mjeteve dixhitale janë një sfidë më vete.
- Mungesa e Aftësive dhe Njohurive: Ekziston një hendek mes përmbajtjes së arsimit profesional dhe aftësive të kërkuara për një ekonomi rrethore. Mësuesit dhe punonjësit shpesh nuk janë të trajnuar në praktika të qëndrueshme.
🌱 Mundësi për një të Ardhme Qarkulluese në Turizmin Shqiptar
Megjithë vështirësitë, raporti nxjerr në pah disa mundësi konkrete për të integruar ekonominë rrethore në turizëm:
- Akomodime Ekologjike: Guesthouse dhe hotele të vogla familjare mund të përfitojnë nga instalimi i paneleve diellore, mobilieve të ricikluara, dhe produkteve të ripërdorshme.
- Praktika Qarkulluese në Ushqim dhe Pije: Shqipëria ka potencial të madh për turizëm gastronomik të qëndrueshëm, përfshirë zinxhirë të shkurtër furnizimi dhe kompostimin e mbetjeve ushqimore.
- Transport i Qëndrueshëm: Vendosja e shërbimeve të automjeteve elektrike, biçikletave me qira dhe promovimi i transportit publik do të ndihmonte ndjeshëm në uljen e ndotjes.
- Zhvillimi i Ekoturizmit: Shqipëria ka mundësi të pasura për zhvillimin e turizmit natyror dhe me ndikim të ulët, duke përfshirë komunitetet lokale dhe duke ruajtur biodiversitetin.
Edukimi Profesional i Gjelbër: Rishikimi i kurrikulave në shkollat profesionale, trajnimi i mësuesve dhe bashkëpunimi me bizneset do të jenë thelbësore për të përgatitur një fuqi punëtore të aftë për tranzicionin e gjelbër.
🌐 Përfundim
Rruga drejt një turizmi qarkullues në Shqipëri është e mbushur me sfida, por edhe me mundësi të shumta. Ndërsa vendi synon integrimin në BE dhe një ekonomi më të qëndrueshme, aktorët nga qeveria, arsimi, biznesi dhe shoqëria civile duhet të punojnë së bashku për të ndërtuar një model turizmi që është jo vetëm konkurrues por edhe qarkullues, gjithëpërfshirës dhe i qëndrueshëm për të ardhmen.
Të interesuar për më shumë informacion mbi tranzicionin qarkullues në turizmin shqiptar? Qëndroni me ne për përditësime, histori suksesi dhe veprime pilot që po formësojnë të ardhmen e turizmit të qëndrueshëm në Ballkanin Perëndimor.